Page 19 - 026
P. 19
19
จากแนวคิดเกี่ยวกับบทบาทในรูปแบบต่าง ๆ ที่กล่าวมาข้างต้น จะเห็นได้ว่า ถ้า
บทบาททั้งหลายมีความสอดคล้องกัน โดยเฉพาะบทบาทตามความคิดของผู้อยู่ในต าแหน่ง บทบาทที่
์
ผู้อื่นคาดหวัง บทบาทที่ปฏิบัติจริง และบทบาทที่ผู้อื่นรับรู้ ก็จะเป็นความสัมพันธ ทางสังคมที่ราบรื่น
แต่ถ้าบทบาทดังกล่าวไม่สอดคล้องกันเช่น บทบาทที่ปฏิบัติจริงไม่ตรงกับ บทบาทที่ผู้อื่นคาดหวัง
บทบาทที่ผู้อื่นคาดหวังไม่ตรงกับบทบาทตามความคิดของผู้อยู่ใน ต าแหน่ง ฯลฯ สถานการณ์เช่นนี้จะ
ท าให้เกิดความขัดแย้งของบทบาท (Role Conflicts)
ความส าคัญเกี่ยวกับบทบาทมีดังนี้
1. ท าให้เกิดการแบ่งหน้าที่ระหว่างสมาชิก ตามความถนัดและ ความสามารถ
2. ท าให้สมาชิกในสังคมรู้ถึงฐานะและความรับผิดชอบของตนเอง
3. ท าให้สังคมมีความเป็นระเบียบ สมาชิกในสังคมปฏิบัติตามหน้าที่ของตน ไม่
ก้าวก่ายกัน
4. ท าให้สมาชิกแต่ละคน รู้จักหน้าที่และความรับผิดชอบของตนตามสถานภาพ
และบทบาท
1.3 ทฤษฎีบทบาท
นักวิชาการได้ศึกษา ค้นคว้า เกี่ยวกับความเชื่อพื้นฐานเกี่ยวกับบทบาทจัดท าเป็น
ทฤษฎีที่น่าสนใจ ดังนี้
1.3.1 ทฤษฎีระบบสังคม (Social System Theory) ทฤษฎีนี้ Getzels และ
Guba ได้สร้าง ขึ้นเพื่อวิเคราะห์พฤติกรรมในองค์การต่าง ๆ ที่จัดขึ้นเป็นระบบสังคม แบ่งออกเป็น 2
ด้าน คือ ด้านสถาบันมิติ (Nomothetic Dimension) และด้านบุคลามิติ (Idiographic Dimension)
1. ด้านสถาบันมิติ ประกอบด้วย
- สถาบัน ได้แก่ หน่วยงานหรือองค์การ ซึ่งจะเป็น กรม กอง โรงเรียน บริษัท ร้านค้า
หรือโรงงานต่าง ๆ ที่มีวัฒนธรรมของหน่วยงานหรือองค์การนั้น ครอบคลุมอยู่
- บทบาทตามหน้าที่ สถาบันจะก าหนดบทบาท หน้าที่ และต าแหน่ง ต่าง ๆ
ให้บุคคลปฏิบัติ มีกฎและหลักการอย่างเป็นทางการ และมีธรรมเนียม (Ethics) การปฏิบัติที่มี
อิทธิพลต่อบทบาทอยู่
- ความคาดหวังของสถาบันหรือบุคคลภายนอก เป็นความคาดหวังที่สถาบัน
หรือบุคคลภายนอกคาดว่าสถาบันจะท างานให้บรรลุเปูาหมาย เช่น โรงเรียนมีความคาดหวังที่จะต้อง
ผลิตนักเรียนที่ดีมีคุณภาพ ความคาดหวังมีค่านิยม (Values) ของสังคมครอบคลุมอยู่
2. ด้านบุคลามิติ ประกอบด้วย
- บุคลากรแต่ละคนซึ่งปฏิบัติงานอยู่ในสถาบันนั้น ๆ เป็นบุคคล ในระดับ ต่าง ๆ
