Page 102 - 001
P. 102
91
ราชวงศ์ศาตวาหนะ (Satavahana Dynasty)
ราชวงศ์ศาตวาหนะเป็นราชวงศ์ที่อยู่ในแถบเดคข่านหรืออินเดียทางตอนใต้ แต่เดิม
บรรพบุรุษของกษัตริย์ราชวงศ์นี้อาศัยอยู่ในแถบบริเวณลุ่มแม่น้ำกฤษณา-โคทาวรี ต่อมาได้ยึด
เมืองอานธระได้ ดังนั้น จึงมีการเรียกชื่อราชวงศ์นี้ตามชื่อเมืองอีกชื่อว่าราชวงศ์อานธระ เมือง
อานธระเคยยอมรับอำนาจของพระเจ้าอโศกในสมัยราชวงศ์โมริยะ แต่หลังจากที่พระเจ้าอโศก
สิ้นพระชนม์ก็แยกตัวออกมาเป็นอิสระ ในคัมภีร์ปุราณะได้กล่าวว่าปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์นี้คือ
พระเจ้าศรีมุข (Srimukha) หรือศรีสุข (Srisukha) ก่อตั้งราชวงศ์ขึ้นในราวปี 230 ก่อน
คริสตกาล หรือราวพุทธศตวรรษที่ 4 มีกษัตริย์รวมทั้งสิ้น 30 องค์ ปกครองบ้านเมืองอยู่ 460 ปี
ู้
มีข้อสันนิษฐานว่ากษัตริย์ผที่ทำการสังหารพระเจ้าสุศรมันและโค่นล้มราชวงศ์กัณวะคือ พระเจ้า
26
ปุฬมาวิ (Pulomavi) ซึ่งเป็นกษัตริย์องค์ที่ 15 ในวงศ์ศาตวาหนะ
สภาพทั่วไปภายใต้การปกครองของราชวงศ์ศาตวาหนะ
1. ความสัมพันธ์ระหว่างราชวงศ์อานธระและราชวงศ์กษัตรปะตะวันตก (Western
Kshatrapa) สิ่งที่โดดเด่นระหว่างการขึ้นมามีอำนาจของราชวงศ์อานธระที่ปกครองพื้นที่ในแถบ
เดคข่านกว่า 400 ปีและต่อมาได้ครอบครองแคว้นมคธคือ ความสัมพันธ์กับอาณาจักรเพื่อนบ้าน
27
อันได้แก่ พวก ศกะ (sakas) แห่งราชวงศ์กษัตรปะตะวันตกซึ่งปกครองอยู่ในพื้นที่ทางตะวันตก
และภาคกลางบางส่วนของอินเดีย ได้แก่ แถบเสาราษฏระ(Saurashtra) และมัลวะ (Malwa)
ซึ่งปัจจุบันอยู่ในรัฐคุชราต (Gujarat) มหาราษฏร์ (Maharashtra) ราชสถาน (Rajasthan)
และมัธยะ ประเทศ (Madhya Pradesh)
พวกศกะกลุ่มนี้ได้เข้ามายึดครองดินแดนทางภาคตะวันตกของอินเดีย ดำรงอยู่ร่วมสมัย
กับราชวงศ์กุษาณะที่อยู่ทางอินเดียเหนือ (ดังจะกล่าวถึงในบทต่อไป) และศาตวาหนะที่อยู่ใน
อินเดียแถบเดคข่าน ราชวงศ์กษัตรปะตะวันตกล่มสลายลงไปโดยฝีมือของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่
2 แห่งราชวงศ์คุปตะในราวพุทธศตวรรษที่ 10 (คริสต์ศตวรรษที่ 4)
ั
ความสัมพนธ์ระหว่างพวกอานธระและศกะจึงอยู่ในรูปของการทำสงครามเพอแย่งชิง
ื่
ดินแดนกันเป็นส่วนใหญ่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสมัยพระเจ้ารุทรวรมันแห่งศกะที่สามารถมีชัย
เหนือศาตวาหนะและแย่งชิงดินแดนบางส่วนไปครอบครองได้
2. การบริหารจัดการ การอยู่ภายใต้ร่มของราชวงศ์โมริยะมานาน ทำให้ศาตวาหนะ
ได้รับอิทธิพลและแนวความคิดในเรื่องระบบบริหารจัดการบ้านเมืองมาพอสมควร โดยเฉพาะ
แนวความคิดในเรื่องของจักรวรรดิ แม้ในความเป็นจริงอาณาเขตของอาณาจักรศาตวาหนะจะ
ไม่ได้กว้างใหญ่เหมือนโมริยะ อีกทั้งยังผันแปรไปตามความมั่นคงทางการเมืองของผู้ปกครองก็
ตาม
26 Durga Prasad. (1988). History of the Andhras upto 1565 A.D. Don Bosco Technical School Press, p. 20.
่
27 ศกะเป็นคำที่ใช้เรียกพวกซิเถียน ซึ่งเป็นกลุ่มชนเผาเร่ร่อนในเอเชียกลาง พวกเขาถูกพวกยูห์ชิห์ (Yueh chih) ซงเป็นชาว
ึ่
ซเถียนอีกกลุ่มหนึ่งเข้ามาขับไล่ พวกศกะกลุ่มหนึ่งจึงได้อพยพเข้าไปยึดครองดินแดนทางภาคตะวันตกของอินเดีย ถือเป็นชน
ิ
ชาวต่างชาติที่เข้ามายึดครองดินแดนบางส่วนของอินเดยในขณะนั้น
ี
