Page 201 - 006
P. 201
190
4
ใบจาก ฟาง หญ้า และท้ายที่สุดคือ อิฐ ซึ่งเกิดขึ้นในภายหลัง ลักษณะสิ่งก่อสร้างของกลุ่ม
คนในยุคพระเวทเป็นต้นแบบที่พัฒนาไปสู่สถาปัตยกรรมอินเดียในสมัยต่อๆมา ดังนั้น เราจึง
ควรศึกษารูปแบบสิ่งก่อสร้างในสมัยแรกเริ่มเพื่อที่จะได้เข้าใจสิ่งก่อสร้างที่เกิดขึ้นในภายหลัง
เนื่องจากสิ่งก่อสร้างในสมัยพระเวทสร้างจากวัสดุที่ไม่คงทนถาวร เราจึงอาจศึกษา
ลักษณะของสิ่งก่อสร้างในสมัยนี้ได้จากหลักฐานที่กล่าวไว้ในคัมภีร์พระเวทและหลักฐานทาง
โบราณคดีที่เป็นภาพสลักบนแนวรั้ว (railing) ของสถูปสาญจีและภารหุต
บ้านเรือน (Grama) สร้างด้วยไม้ ล้อมรอบด้วยรั้วเพื่อป้องกันสัตว์ร้าย รั้วนี้สร้างด้วย
ไม้ไผ่ มีเสาตั้งรองรับคานแนวนอน 3 คาน (เรียกว่า Suchi หรือ เข็ม เนื่องจากว่าคานนี้ถูก
เสียบเข้าไปในรูบนเสา) ต่อมาลักษณะรั้วแบบนี้จะถูกนำมาใช้ล้อมสิ่งอื่นๆด้วยนอกจากบ้าน
และหมู่บ้าน เช่น ทุ่งนา หรือแม้แต่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ตามธรรมชาติ เช่น ต้นไม้
นอกจากรั้วที่ล้อมรอบหมู่บ้านแล้ว ที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ ประตูทางเข้า
(Gramadavara) ซึ่งใช้เป็นทางเข้า-ออกของปศุสัตว์ด้วย ลักษณะของประตูทางเข้าแบบนี้
ยังคงปรากฏอยู่ในรูปของโคปุระ (Gopuram – cow gate ประตูสำหรับวัว) ตามศาสน
สถานต่างๆ โดยเฉพาะในอินเดียใต้ จากลักษณะของประตูทางเข้าที่ทำด้วยไม้ไผ่นี้ได้นำไปสู่
ประตูทางเข้าของพุทธสถานที่เรียกว่า โตรณะ (Torana)
ั
ทั้งนี้ ลักษณะของที่พกอาศัยภายในเมืองมีรูปแบบต่างๆกัน สันนิษฐานว่ารูปแบบ
ดั้งเดิมน่าจะมีผังรูปกลม ส่วนในสมัยพระเวทจะมีแปลนคล้ายรังผึ้ง สร้างด้วยไม้ไผ่มีฝาหรือ
ผนังเป็นวงกลมยึดติดกันด้วยกก หลังคารูปโค้งสูงมุงด้วยใบไม้หรือหญ้าแฝก ลักษณะของ
กระท่อมแบบนี้อาจเห็นได้จากห้องด้านในของถ้ำสุทามะ (Sudama) แถบเทือกเขาบาราบาร์
ซึ่งได้สลักหินเลียนแบบเครื่องไม้
ต่อมาผังรูปกลมได้พัฒนาไปสู่ผังรูปไข่ที่มีหลังคาคล้ายถังซึ่งสร้างจากไม้ไผ่ที่ดัดให้โค้ง
งอแล้วมุงด้วยใบไม้ ต่อมากระท่อมเหล่านี้อาจสร้างล้อมรอบลานรูปสี่เหลี่ยมและมีหลังคา
คลุมด้วยแผ่นไม้หรือกระเบื้อง สำหรับบ้านของชนชั้นสูงอาจใช้อิฐดิบก่อเป็นผนัง และอาจมี
การทาด้วยสีแดงจากแร่เฮมาไทท์
ราวช่วงกลางของ 1000 ปีก่อนคริสตกาล กลุ่มชนสมัยพระเวทอาจเริ่มมีระบบสังคม
แบบชุมชนเมือง มีความจำเป็นในการสร้างป้อมปราการและรั้วล้อมรอบ สมัยพระเวทมีความ
นิยมในการสร้างสิ่งก่อสร้างด้วยไม้ จนเรียกได้ว่าเป็นวัฒนธรรมไม้ ในคัมภีร์ฤคเวท กล่าวว่า
5
ช่างไม้ได้รับการยกย่องให้อยู่ในตำแหน่งที่สูงกว่าช่างฝีมืออื่นๆ
สมัยราชวงศ์โมริยะ-ศุงคะ-ศาตวาหนะ
การขึ้นมามีอำนาจของราชวงศ์โมริยะในราวพุทธศตวรรษที่ 3 เป็นการเปลี่ยนแปลง
รูปแบบการปกครองครั้งใหญ่ของอินเดีย เนื่องจากเป็นครั้งแรกที่พนที่ของอินเดียส่วนใหญ่
ื้
อยู่ภายใต้การปกครองเดียว คือราชวงศ์โมริยะ ซึ่งมีอำนาจการปกครองโดยเฉพาะบริเวณ
อินเดียเหนือทั้งหมด เราสามารถศึกษารูปแบบสิ่งก่อสร้างในสมัยนี้ได้จากหลักฐานทางด้าน
4 Benjamin Rowland. The Art and Architecture of India Buddhist, Hindu, Jain., p. 43.
5 จิรัสสา คชาชีวะ. โบราณคดีอินเดีย., หน้า 266-268.
