Page 202 - 006

191

ศิลปกรรมที่ยังหลงเหลือรวมไปถึงจากข้อเขียนของชาวต่างชาติที่เข้ามาอยู่ในเมืองปาฏลีบุตร

ซึ่งเป็นเมืองหลวงของราชวงศ์โมริยะ คือ เมกัสเธเนส (Megasthenes)
ทั้งนี้ ในช่วงแรกเริ่มสถาปัตยกรรมของอินเดียมักสร้างขึ้นจากไม้ จากหลักฐานที่ยัง
ี
หลงเหลืออยู่บางส่วนของป้อมปราการและพระราชวังที่เมืองปาฏลบุตรพบว่า ส่วนประกอบ
ื้
หลักของป้อมปราการทำจากไม้สัก กล่าวคือ เสาไม้ที่มีความสูงราว 14-15 ฟต พนทางเดิน
ุ
รวมไปถึงหลังคาล้วนทำจากไม้ ส่วนการขุดค้นซากท้องพระโรงของพระราชวังก็พบห้องโถงที่
ทำในลักษณะเอาไม้ซุงมาต่อเป็นท่อนๆ (log cabin) โดยใช้ไม้เนื้อแข็งขนาดใหญ่ การ
ก่อสร้างพระราชวังที่เมืองปาฏลีบุตรได้รับแรงบันดาลใจจากราชวงศ์อาคีมีนิด รวมไปถึงกลุ่ม
ั
ของอาคารภายในกำแพงเมืองก็สัมพนธ์กันกับกลุ่มพระราชวังที่เมืองเปอเซโปลิส
(Persepolis) ของพระเจ้าดาริอุส (Darius) แสดงให้เห็นถึงอิทธิพลวัฒนธรรมเปอร์เซียใน
อินเดียดังที่กล่าวไว้แล้วในบทที่ 6

ล่วงมาจนถึงสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช ซึ่งเป็นผู้ที่นับถือและสนับสนุน
พระพุทธศาสนา สถาปัตยกรรมที่โดดเด่นในสมัยพระเจ้าอโศก ได้แก่ เสาหิน สถูป และศาสน
สถานที่ขุดเจาะหินเข้าไปเป็นถ้ำ

เสาหิน

เสาหินหรือเสาพระเจ้าอโศก (Asoka’s Pillar) ที่ยังหลงเหลืออยู่ในปัจจุบันมี
ประมาณ 30 ต้น เป็นเสาหินที่สกัดจากหินแท่งเดียว กลม ผิวขัดเป็นเงาไม่มีฐาน สูงประมาณ
12-14 เมตร ใช้ปักตั้งลงในดิน หัวเสาสลักเป็นรูปสัตว์ 4 ชนิดบนฐานดอกบัว ส่วนล่างของ

ึ
เสามักมีจารึกแสดงถึงหลักธรรมคำสั่งสอนเกี่ยวกับศีลธรรมจรรยา และข้อพงปฏิบัติตน
สำหรับประชาชนทั่วไปจะนำไปใช้ได้ เสาหินดังกล่าวมักสร้างขึ้นตามสถานที่ที่มีความสัมพันธ์

กับเหตุการณ์ในพุทธประวัติ หรือบนเส้นทางที่นักจาริกแสวงบุญนิยมใช้เดินทางไปยังสถานที่
ุ
ศักดิ์สิทธิ์ในพระพทธศาสนา ตัวอย่างเสาซึ่งอยู่ในสภาพสมบูรณ์ที่สุดอยู่ที่เลารยะ นันทันคร
หะ (Laurya Nandangarh) ในรัฐพิหาร ใกล้กับเขตแดนของประเทศเนปาล ซึ่งการสร้างเสา

แบบนี้ไม่ใช่ลักษณะของศิลปกรรมอินเดีย เป็นการรับอิทธิพลจากต่างชาติ คือ เปอร์เซีย
นอกจากจารึกหลักธรรมที่ปรากฏอยู่ที่ลำตัวของเสาแล้ว สิ่งสำคัญของเสาพระเจ้า

อโศกคือ หัวเสา โดยหัวเสานั้นจะเป็นประติมากรรมที่เป็นสัญลักษณ์ทางพระพทธศาสนา
ุ
เช่น ธรรมจักรหรือรูปสัตว์ เช่น วัว สิงโต ช้างและม้า สิงโตหมายถึงอำนาจ พระธรรมคำสอน
ที่แพร่ไป ประหนึ่งการเปล่งเสียงของสีหนาท ม้าหมายถึงความรวดเร็ว เป็นพาหนะที่

ุ
พระพทธเจ้าใช้ในการเสด็จออกมหาภิเนษกรมณ์ ช้าง หมายถึงปัญญา เป็นสัญลักษณ์ของ
พระนางสิริมหามายา พระมารดาทรงสุบินถึงช้างเผือก และวัว หมายถึงพละกำลัง เป็นสัตว์

ศักดิ์สิทธิ์ของชาวอินเดียทุกศาสนา ซึ่งนอกจากจะใช้เป็นสัญลักษณ์ทางศาสนาแล้ว สัตว์
6
ดังกล่าวยังเป็นสัญลักษณ์ของทิศทั้ง 4 แห่งจักรวาลอีกด้วย ได้แก่ ช้างเป็นผู้รักษาทิศ
7
ตะวันออก ม้าเป็นผู้รักษาทิศใต้ วัวผู้รักษาทิศตะวันตก และสิงโตเป็นผู้รักษาทิศเหนือ

6 กำจร สุนพงษ์ศรี. (2553). ประวัติศาสตร์ศิลปะอินเดีย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, หน้า 82.
7 Brown Percy. Indian Architecture (Buddhist and Hindu Periods)., p. 31.