Page 57 - GL004

อุปสรรคและความสําเร็จของสิ่งแวดลอมศึกษาฯ ในสื่อมวลชน
สื่อมวลชนกับสิ่งแวดลอมศึกษาฯ มีกิจกรรมความเคลื่อนไหวที่ไมแนนอน ขึ้นอยูกับกระแส
สังคมและสภาวะเศรษฐกิจของประเทศในแตละชวงเปนอยางมาก
ชวงทศวรรษที่ 2530 มีการตื่นตัวเรื่องปญหาสิ่งแวดลอมทั่วโลก สื่อมวลชนจึงใหความสนใจ

นําเสนอเนื้อหาดานสิ่งแวดลอม โดยในชวงเวลาดังกลาวมีการไหลบาของขาวสารจากซีกโลกตะวันตก
เกี่ยวกับสถานการณสิ่งแวดลอมที่กําลังตกอยูในสภาวะวิกฤต จนกระทั่งตนป พ.ศ. 2532 นิตยสาร
Time ประกาศใหโลกเปนดาวเคราะหแหงปที่อาจสูญพันธุได (Planet of the Year: Endangered
Earth) ภายในประเทศก็มีเหตุการณสําคัญเกิดขึ้น เชน การอนุมัติสรางเขื่อนปากมูลและการคัดคาน
จากชุมชนและกลุมอนุรักษอยางเขมขน การที่คณะรัฐมนตรีเห็นชอบใหประกาศแหลงธรรมชาติอันควร
อนุรักษ 263 แหงเนื่องในปการพิทักษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม และรองขอใหสื่อโทรทัศน
นําเสนอสารคดีสิ่งแวดลอม รวมถึงการเสียชีวิตของคุณสืบ นาคะเสถียร ซึ่งสรางพลังการตื่นตัวใหแก

ทั้งภาครัฐและเอกชนอยางมาก ทําใหมีการสนับสนุนเงินทุนในการผลิตรายการสิ่งแวดลอม และ
สื่อมวลชนใหความสนใจนําเสนอเนื้อหาสิ่งแวดลอมเพิ่มขึ้นอยางเห็นไดชัด ไดแก สื่อโทรทัศน เชน
ทุงแสงตะวัน เผชิญหนาสภาวะแวดลอม สื่อวิทยุ เชน กรีนเวฟ หนังสือพิมพหลายฉบับเปดหนาขาว
สิ่งแวดลอมและมีการจัดสรรตําแหนงนักขาวสายสิ่งแวดลอมไวอยางชัดเจน ตลอดจนมีนิตยสาร
ดานสิ่งแวดลอมโดยเฉพาะเกิดขึ้นหลายฉบับ เชน นิตยสารโลกสีเขียว วารสารผลิใบ และนิตยสาร
โลกใบใหม เปนตน
ชวงทศวรรษที่ 2540 การเกิดวิกฤตเศรษฐกิจในป พ.ศ. 2540 สงผลใหงบประมาณสนับสนุน
ทั้งจากภาครัฐและเอกชนลดนอยลง ทําใหปริมาณและคุณภาพของสื่อมวลชนกระแสหลักในการ
นําเสนอขาวสิ่งแวดลอมโดยภาพรวมมีแนวโนมลดลงอยางเห็นไดชัด เชน หนังสือพิมพหลายฉบับ

ยุบโตะขาวและเลิกจางนักขาวสิ่งแวดลอมจํานวนมาก อยางไรก็ตาม หลังจากที่มีการประกาศใช
รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 (ที่มักเรียกวา “ฉบับประชาชน”) ทําใหเกิดกระแส
ตื่นตัวทางการเมือง มีผลใหสื่อกระแสรองมีบทบาทเพิ่มมากขึ้น เชน วิทยุชุมชน และอิทธิพลของการ
เกิดสื่อประเภทเว็บไซตขาวทางอินเทอรเน็ต ไดใหความสําคัญกับเนื้อหาดานสิ่งแวดลอมคอนขางมาก
สาเหตุอาจเปนเพราะเรื่องสิ่งแวดลอมเปนเรื่องในวิถีชีวิต
ชวงปลายทศวรรษที่ 2540 ถึงปจจุบัน ปญหาภาวะโลกรอนกลายเปนตนเหตุสําคัญที่ทําให
สื่อมวลชนไดพากันสนใจนําเสนอเนื้อหาสิ่งแวดลอมมากขึ้น อยางไรก็ตาม ปรากฏการณดังกลาวเปน

เพียงกระแส และโดยสวนใหญไมไดชวยกอใหเกิดความรูความเขาใจปญหาอยางแทจริง ขณะที่
สื่อมวลชนซึ่งนําเสนอเนื้อหาสิ่งแวดลอมอยางจริงจังและตอเนื่องยังมีปริมาณที่นอยมาก โดยเฉพาะ
เมื่อเปรียบเทียบกับวิกฤตการณของปญหาที่เกิดขึ้น

56 ¡ÒÃà´Ô¹·Ò§ÊÙ‹ÊÔè§áÇ´ÅŒÍÁÈÖ¡ÉÒà¾×èÍ¡ÒþѲ¹Ò·ÕèÂÑè§Â×¹