Page 258 - 001
P. 258
247
ุ
เนื่องจากในสมัยนี้จะเริ่มการสร้างพระพทธรูปขึ้นเป็นต้นไป ดังนั้น ก่อนที่จะกล่าวถึง
ลักษณะสำคัญของสกุลช่างต่างๆ จะขอกล่าวถึงความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับอิริยาบถและมุทรา
9
เสียก่อน เพื่อความเข้าใจได้ดียิ่งขึ้น
1. อิริยาบถ สามารถแบ่งเป็น อิริยาบถยืน ประทับนั่ง และไสยาสน์ (นอน)
• อิริยาบถยืน แบ่งเป็นสองลักษณะ ได้แก่ 1) สมภังค์ คือ การยืนตรง ขารับ
ั
น้ำหนักทั้งสองข้าง ไม่มีข้างใดหย่อนพัก และ 2) ตริภังค์ คือ การยืนโดยพกขาข้างหนึ่ง และทิ้ง
น้ำหนักลงอีกข้างหนึ่ง ทั้งนี้ คำว่า ตริภังค์ แปลว่า “หักสามส่วน” คือ ลำตัว ขาท่อนบน (ของขา
ที่พัก) และขาท่อนล่าง (ของขาที่พัก)
• อิริยาบถประทับนั่ง (อาสนะ) มีอยู่สามท่า ได้แก่ 1) วัชราสนะ (ขัดสมาธิ
เพชร) คือ การนั่งโดยใช้พระบาทขวาทับพระเพลา (ขาท่อนบน) ซ้าย แล้วไขว้ข้อพระบาทซ้าย
ยกขึ้นมาทับบนพระเพลาขวา จึงเห็นฝ่าพระบาททั้งสองข้างวางอยู่บนพระเพลา วัชราสนะนิยม
ในศิลปะอินเดียเหนือเท่านั้น 2) วีราสนะ (ขัดสมาธิราบ) คือการนั่งโดยใช้พระบาทขวาทับ
ภาพที่ 99 ลักษณะการยืน (ซ้าย) สมภังค์ และ (ขวา) ตริภังค์
ที่มา : https://www.wikimedia.org /[Online], accessed 29 October 2018.
9 ดูเพิ่มเติมที่ เชษฐ์ ติงสัญชลี. (2554). พระพุทธรูปอินเดย. กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ.
ี
