Page 266 - 001
P. 266
255
้
ศิลปกรรมอินเดียไม่มีทางหลุดพนจากอิทธิพลต่างชาติได้เลย แต่เมื่อมาถึงสมัยคุปตะสกุลช่าง
14
มถุราได้เป็นอิสระอย่างสมบูรณ์จากอิทธิพลศิลปะกรีกได้เรียบร้อยแล้ว
มีผู้กล่าวว่า ศิลปะสมัยคุปตะซึ่งเริ่มขึ้นในราวพุทธศตวรรษที่ 9-10 ถือเป็นศิลปะยุคทอง
หรือยุคคลาสสิค เนื่องจากมันไม่ได้แสดงถึงความชำนาญของช่างฝีมือเท่านั้น แต่มันยังเต็มไป
ด้วยการสร้างสรรค์และความคิดปะปนอยู่ในงานศิลปะอีกด้วย ทั้งนี้ ศูนย์กลางหลักๆของการ
สร้างสรรค์งานศิลปกรรมในสมัยนี้อยู่ที่เมืองมถุรา สารนาถ และปาฏลบุตร ศิลปะสมัยคุปตะได้
ี
ุ
ผลิตงานประติมากรรมทั้งในศาสนาพทธและในศาสนาพราหมณ์ แม้ว่าประติมากรรมทั้งสอง
ศาสนาจะไม่แตกต่างกันในรายละเอียด แต่ลักษณะที่แสดงออกมาก็แตกต่างกัน โดย
ุ
ประติมากรรมในศาสนาพทธจะแสดงถึงความอ่อนโยน ความเมตตากรุณาต่อสรรพสัตว์ และ
ความอ่อนหวานอันเกิดจากจริยธรรมในพทธศาสนา แต่ประติมากรรมในศาสนาพราหมณ์มัก
ุ
15
แสดงถึงเทวอำนาจ ท่าเคลื่อนไหว ความโอ่อ่า และความได้สัดส่วนในตำราของศาสนาฮินดู
พระพุทธรูปในศิลปะแบบคุปตะ มีสกุลช่างที่สำคัญอยู่ 2 สกุลช่าง ได้แก่
• สกุลช่างมถุรา ประติมากรรมมักสร้างจากหินทรายแดงเสมอ มักครองจีวร
แบบห่มคลุม และมีริ้วจีวรทั้งองค์ อุษณีษะและเกศามีลักษณะผสมผสานระหว่างศิลปะแบบ
อมราวดีและคันธาระ กล่าวคือ พระเกศาขมวดเป็นก้นหอย (อมราวดี) ส่วนอุษณีษะเป็นแบบ
ุ
ั
มวยผม (คันธาระ) อุณาโลมหายไปอย่างสิ้นเชิง ทำให้พระพกตร์ของพระพทธรูปดูสงบมากขึ้น
อิริยาบถพบทั้งการยืนสมภังค์และตริภังค์ นิยมอภัยมุทราตามที่สืบเนื่องมาตั้งแต่ช่วงเวลาก่อน
หน้านี้
14 L.P. Sharma, Ancient History of India (Pre-historic Age to 1200 A.D.), p. 220.
15 สุภัทรดิศ ดิศกุล, ศิลปะอินเดีย, หน้า 116.
