Page 37 - 022
P. 37
37
ุ
์
่
่
ึ
์
้
หนงๆ หรอในโครงสรางความสัมพันธใดความสัมพันธหนง (Hornby, 2000: 1109) ในพจนานกรม
ึ
ื
ิ
ฉบับราชบัณฑตยสถาน พุทธศักราช 2542 ได้ให้ความหมายบทบาทไว้ดังน้คอ การท าตามหน้าทท ี่
ี่
ื
ี
ุ
ู
ก าหนดไว้ เช่น บทบาทของพ่อแม่ บทบาทของคร (ราชบัณฑตยสถาน, 2546: 602) ในพจนานกรม
ิ
ี่
ิ
ศัพท์ทางสังคมวิทยา ได้นยามบทบาทว่า หมายถง หน้าทหรอพฤตกรรมทสังคมก าหนดและ
ิ
ื
ี่
ึ
คาดหมายให้บคคลกระท า (ราชบัณฑตยสถาน, 2532: 315)
ิ
ุ
็
ี
จากการส ารวจงานเขยนของนักวิชาการของไทยตั้งแต่ป พ.ศ. 2521 เปนต้นมาพบว่า
ี
ิ
ุ
็
่
ึ
นักวิชาการไทยได้ให้นยามค าว่า “บทบาท” ในลักษณะทแตกต่างกันซงสามารถสรปได้เปนสอง
ี่
ี
ความหมายใหญ่ๆ ดังน้คอ
ื
ิ
ิ
ุ
ื
ี่
ึ
ิ
ิ
ุ
1. บทบาทหมายถงสทธหรอหน้าท (อมรา พงศาพิชญ์, 2521; สงวน สทธเสศอรณ 2522;
ู
ี
ิ
พัทยา สายห 2538; สนธยา พลศร, 2545) อมรา พงศาพิชญ์ (2521: 91-92) ได้ให้นยามบทบาทว่า
ิ
ิ
ิ
ิ
ึ
หมายถง สทธหน้าทในการประพฤตปฏบัตทบคคลหนงมต่อบคคลหนงในสังคมตามสถานภาพ
ี่
ึ
ี
ึ
่
ุ
่
ุ
ี่
ิ
ี่
ี
้
ู
ของตนเอง เช่น บทบาทของพ่อก็คอ ท าหน้าทเล้ยงดลกให้เปนคนด และรจักท ามาหากิน และ
็
ู
ื
ี
ู
ิ
ื
ั
ี
ื่
็
ู
บทบาทของลกก็คอ เคารพเชอฟงพ่อแม่และท างาน ประพฤตตนเปนคนด ส่วนสนธยา พลศร ี
ิ
ุ
ึ
(2545: 125) ได้สรปนยามบทบาทว่า หมายถง หน้าทของบคคลตามสถานภาพหรอต าแหน่ง ฐานะท ี่
ื
ุ
ี่
ุ
ี่
ตนด ารงอยู่ ในขณะทพัทยา สายห (2538: 69-80)ได้ให้ความหมายของบทบาทสรปได้ว่าเปนหน้าท ี่
ู
็
ิ
ื
ของแต่ละสถานภาพ หรอต าแหน่งทางสังคมของแต่ละบคคล สงวน สทธเสศอรณ (2522: 47) ได้
ุ
ุ
ุ
ิ
ิ
ุ
ิ
ี่
อธบายความหมายของบทบาทเพิ่มเตมว่า เปนสทธทก่อให้เกิดหน้าทตามมา ฉะนั้นมนษย์ทกคนท ี่
ี่
ิ
ุ
ิ
็
ี่
ื
ิ
ต้องการใช้สทธในด้านต่างๆ ส่งทจะตามมาก็คอ หน้าท โดยจะต้องปฏบัตหน้าทตามนัยของสทธท ี่
ิ
ิ
ี่
ี่
ิ
ิ
ิ
ิ
ได้รบ บรรดาสทธและหน้าททสมาชกในสังคมจะต้องถอปฏบัตก็คอ บทบาทนั่นเอง และสงวน
ี่
ิ
ื
ั
ี่
ิ
ื
ิ
ิ
ิ
ิ
ี่
ิ
ิ
ิ
ิ
ี
็
สทธเลศ (2522: 48) ได้อธบายอกว่า ต าแหน่งเปนผลรวมของสทธและหน้าท เพราะต าแหน่ง
ุ
ิ
ิ
ี่
ิ
ิ
ก่อให้เกิดสทธและหน้าท และต าแหน่งก่อให้เกิดบทบาท ฉะนั้นบทบาทก็เปนผลรวมของสทธและ
็
ี่
หน้าท
ื
2. บทบาทหมายถง ความม่งหวัง พฤตกรรมอันพึงคาดหมาย หรอพฤตกรรมทปฏบัตตาม
ิ
ุ
ิ
ิ
ิ
ี่
ึ
ั
ิ
ุ
ิ
สถานภาพ (ภญโญ สาธร, 2526; อทัย หรญโต, 2526; วัชรา คลายนาทร, 2530; พระมหาสนอง
ึ
ึ
ิ
ปจโจปการ, 2553) ภญโญ สาธร (2526: 304) กล่าวถงนยามบทบาทว่า หมายถง ความม่งหวัง
ั
ี
ุ
ิ
์
(Expectation) ทบคคลในต าแหน่งใดต าแหน่งหนง ควรแสดงพฤตกรรมออกมาในสถานการณใด
ี่
ุ
ึ
่
ิ
ู
ึ
สถานการณหนงตามทเขาด ารงต าแหน่งนั้นๆ และบทบาท (Role) จะควบค่กับต าแหน่ง (Position)
์
่
ี่
ื
ิ
ุ
ทบคคลด ารงอยู่ตลอดไป ส่วนอทัย หรญโต (2526: 197-198) ได้อธบายค าว่าบทบาทคอ หน้าท ี่
ี่
ุ
ิ
ั
ุ
ิ
ุ
(Function) หรอพฤตกรรมอันพึงคาดหมาย (Expected Behavior) ของบคคลแต่ละคนในกล่มหรอ
ื
ื
ี่
ุ
ิ
ื
ิ
ึ
ี่
ื
่
ิ
ในสังคมหนงๆ หน้าทหรอพฤตกรรมดังกล่าวโดยปรกตเปนส่งทกล่ม วัฒนธรรมของกล่ม หรอ
็
ุ
