Page 98 - 006

87

อย่างไรก็ดี แม้ระบบการปกครองของโมริยะจะค่อนข้างมีประสิทธิภาพ แต่ก็ยังคงมี

จุดอ่อนในตัวเอง กล่าวคือ ระบบราชการของจักรวรรดิโมริยะถูกควบคุมจากศูนย์กลางมาก
เกินไป และอาศัยความสัมพนธ์ส่วนตัวและความจงรักภักดีต่อกษัตริย์เป็นสำคัญ ซึ่ง
ั
ั
ความสัมพนธ์รวมไปถึงความจงรักภักดีดังกล่าวจะแปรเปลี่ยนไปตามตัวบุคคล ดังนั้น เมื่อสิ้นสุด
รัชสมัยของพระเจ้าอโศกมหาราช จักรวรรดิโมริยะที่เคยรุ่งเรืองจึงเสื่อมอำนาจลงอย่างรวดเร็ว
และล่มสลายลงไปในที่สุด

2. สังคมและการศึกษา ในคัมภีร์กาลามสูตรได้กล่าวว่าวิถีชีวิตแบบชาวเมืองของพวก
อินโด-อารยันในอินเดียได้เริ่มขึ้นเป็นครั้งแรกในสมัยจักรวรรดิโมริยะนี่เอง ชาวเมืองหรือที่
18
เรียกว่า “นาคริกะ” (nagrika) ใช้ชีวิตกันอย่างสะดวกสบายภายในนครขนาดใหญ่ในยุคนี้ เป็น
ต้นว่า ตักษิลา อุชเชนี โกสัมพ และปาฏลีบุตร การแต่งกายของผู้คนจะนิยมใช้ผ้าไหมและผ้า
ี
ฝ้าย เครื่องแต่งกายท่อนบนจะบ่งบอกถึงความมั่งคั่งและชาติตระกูลของแต่ละบุคคล ชาวเมือง
มักจะออกกำลังกายกันอย่างเสมอ ส่วนอาหารที่รับประทานจะเป็นข้าวเจ้าและข้าวสาลี นม
เนื้อสัตว์ รวมทั้งเหล้าและของหวาน โดยรับประทานอาหารวันละ 2 มื้อ ชาวเมืองใช้ชีวิตอย่าง

สนุกสนาน ชอบงานมหกรรม ดนตรีและการเต้นรำ อย่างไรก็ดี อาชีพนักดนตรีและนักเต้นรำ
กลับเป็นอาชีพของชนชั้นต่ำในสังคม นอกจากนี้ประชาชนยังชอบเล่นการพนันและการแข่งขัน

ต่างๆ การพนันมีอย่างแพร่หลายทั้งในเมืองและชนบท พวกหนุ่มๆชอบกีฬาล่าสัตว์ ว่ายน้ำ พาย
เรือ เป็นต้น
19
ทางด้านการศึกษาในสมัยนี้ก็มีความเจริญก้าวหน้า สำนักศึกษาที่มีชื่อเสียง ได้แก่ สำนัก

ตักษิลา อุชเชนี และพาราณสี ครูอาจารย์ส่วนใหญ่ได้แก่ พระสงฆ์ในพทธศาสนาที่ตั้งโรงเรียน
ุ
ขึ้นในวัด วิชาที่เปิดสอน คือ การเขียน การอ่าน ศาสนา ไวยากรณ์ วาทศิลป์ เศรษฐศาสตร์และ

การเมือง ส่วนการศึกษาการอาชีพมีสมาคมพ่อค้าเป็นผู้สนับสนุน มีการใช้ภาษาสันสกฤตในการ
เรียนการสอนในสำนักต่างๆ ในขณะเดียวกันภาษาปรากฤตซึ่งเป็นภาษาถิ่นก็เริ่มมีความสำคัญ
เพราะภาษาสันสกฤตเป็นภาษาวรรณคดีและภาษาของชนชั้นสูง แต่ภาษาปรากฤตเป็นภาษา

20
ของคนส่วนใหญ่

3. เศรษฐกิจและการค้า
ในยุคนี้ประชาชนยังประกอบอาชีพเกษตรกรรมกันเป็นส่วนใหญ่ การเลี้ยงสัตว์นั้นเลี้ยง
เพื่อการบริโภคและใช้งาน อย่างไรก็ตาม จากคัมภีร์อรรถศาสตร์ทำให้ทราบว่า นอกจากอาชีพ

เกษตรกรรมแล้ว ประชาชนยังประกอบอาชีพอื่นๆอีก เช่น การทำเหมืองแร่ การหล่อโลหะ การ
ทำป่าไม้ การทอผ้า การต่อเรือ ฯลฯ การค้าขายเป็นอาชีพที่สำคัญและได้รับการส่งเสริมเป็น

18 คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. (2537). อารยธรรมสมัยโบราณ-สมัยกลาง. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ ์
มหาวิทยาลัย, หน้า 88.
19 เฉลิม พงศ์อาจารย์และคณะ. (2529). ประวัติศาสตร์อินเดีย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์พิฆเณศ, หน้า 74-75.
20 ภาษาบาลีเป็นภาษาปรากฤตภาษาหนึ่ง เป็นภาษาที่ใช้บันทึกคัมภีร์ในพระพุทธ ศาสนานิกายเถรวาท ไม่มีอักษรของ
ตนเองโดยเฉพาะ